Technische tips

Waarom heeft een schip geen versnellingsbak en een auto wel?

Antwoord: Een versnellingsbak komt inderdaad aan boord van schepen nauwelijks voor. Wel wordt vaak een tandwiel reductiekast tussen de motor en de schroef toegepast. Het voordeel daarvan is dat de motor dan op een hoger toerental kan werken dan de schroef.

Een schroef werkt het beste bij lage toerentallen en dat zou dus zonder tandwielkast leiden tot een laagtoerige motor, die groot en duur is. Alleen voor heel grote schepen worden vaak langzaam draaiende motoren toegepast, die hetzelfde toerental hebben als de schroef. In dit geval is er dus geen tandwielkast tussen de motor en  de schroef.

Grote containerschepen hebben, als voorbeeld, motoren met een toerental van 100 omwentelingen per minuut en kunnen wel 65.000 kW leveren. (Bij elkaar zijn dat 1300 automotoren van gemiddeld 50 kW.) Die motoren hebben twaalf cilinders met een zuigerdiameter van bijna een meter en een slag van meer dan drie meter. Deze
motoren zijn uitzonderlijk zuinig met brandstof.

Toepassing van een versnellingsbak, dus een tandwielreductiekast met meerdere overbrengingsverhoudingen, is bij schepen niet zinvol. Een schip hoeft meestal niet snel te accelereren. Die acceleratie-eis maakt bij auto's een, al of niet automatische, versnellingsbak noodzakelijk. Ook bij het bergop rijden met een auto, moet de aandrijfkracht van een motor vergroot worden, ook daarvoor is die versnellingsbak noodzakelijk. Tot slot zou een auto ook niet met lage snelheid kunnen rijden, zonder een lage versnelling (dus hogere overbrenging).

Zeegaande schepen accelereren weinig en ook niet snel, ze varen meestal een min of meer continue snelheid. Daarom is het voldoende om een enkele overbrenging te hebben tussen motor en schroef. De scheepssnelheid kan men voldoende regelen door aanpassing van het motortoerental. Soms gebruikt men een verstelbare schroef, waarmee men het snelheidsbereik naar lagere snelheden vergroot. Tegelijkertijd kan men met een verstelbare schroef het acceleratievermogen vergroten zonder dat een tweede overbrengingsverhouding nodig is. Het in de vraag geopperde idee, dat bij toepassing van een versnellingsbak, de motor minder toeren hoeft te maken is ook niet zinvol. Als we de motor veel vermogen willen laten leveren, dan moet de motor juist op zo'n hoog mogelijk toerental draaien.

Bron: Maritieme Techniek TU Delft